Ik ben een lafaard. Keer op keer zeg ik het tegen mijzelf terwijl ik naar de dansvloer staar waar vijf danseressen zich afwisselend traag en wervelend bewegen. Een vrouw draagt teksten voor, Frans, Nederlands, poezie, aanklacht, klaagzang, mijmeringen. En namen. Heel veel namen.
De musici op het podium achter de dansvloer spelen verstilde muziek die langzaam aanzwelt. Harder, bas, meer bas. De trillingen vinden hun weg via de dansvloer naar de tribune waarop ik zit, via mijn stoel naar mijn lijf. Eerst nog alleen onprettig, daarna naar, daarna ondraaglijk. Niet een paar seconden. Niet een paar minuten. Langer. Veel langer.
Ik wil weg. Ik ben een lafaard.
Ik kijk naar een voorstelling van Jens van Daele in zijn serie Nachthexen. La Parisienne is gebaseerd op de gebeurtenissen rond de aanslagen in Parijs op 13 en 14 november 2015. Cécile Lassonde, danseres in het ensemble van Jens van Daele is die dagen in Parijs. Van Daele vroeg haar die nacht de straat op te gaan, om zich heen te kijken, met de mensen te praten. Er bij te zijn.
Nooit zou ik dat gedurfd hebben.
Cécile deed wat Van Daele van haar vroeg. In een interview vertelt zij hoe de avond na de aanslagen de cafes vol zaten. Er heerste een gemeenschappelijke wens om te laten zien dat terreur niet overwint. ‘Er werd gepraat en gelachen, niemand keek op zijn telefoon. Er was contact.’ Daarna kwam de angst, vertelt ze. De argwaan tegen iedereen met een Islamitisch uiterlijk, de schrikreacties bij een knal of schreeuw.
Een paar dagen na de aanslagen liep Lassonde langs alle plaatsen waar geschoten was, ook de Bataclan en sprak met mensen, voelde de sfeer en tekende op welke emoties haar overvielen of verteld werden. Samen met Van Daele werkte ze de voorstelling uit waar ik nu naar kijk, die ik hoor en voel. Die ik niet kan verdragen.
In de Bataclan werd bijna twintig minuten lang geschoten. Ik begrijp wat Lassonde en Van Daele mij willen laten voelen. De muziek dendert over mij heen, Lassonde somt de emoties op. En de namen. Honderdertig namen. De dansers verbeelden de woorden, de wanhoop, de angst, het gevecht.
Als ik in de trein zit stel ik het mij wel eens voor: een man komt binnen, roept zinnen in een taal die ik niet versta en begint te schieten. Zou ik wegduiken ( als ik niet meteen dood was), iets roepen? Gewonden helpen? Proberen de man tot rede te brengen? Waarschijnlijk niet, denk ik nu. Hier, in het theater, voel ik alleen maar de neiging om te vluchten. Ik wil weg hier, weg van dat vreselijke geluid, weg uit deze hel. Ik dwing mijzelf om te blijven. Tranen stromen over mijn wangen. Ze blijven stromen, ook als de muziek bedaart, de dansers een voor een verdwijnen, de laatste namen genoemd worden. ‘We are the lucky ones,’ zegt Cécile.
Het is ze gelukt. Jens van Daele en Cécile Lassonde plaatsen hun publiek genadeloos in de hel van Bataclan, confronteren het met de slachtoffers, dwingen hun publiek de slachtoffers te eren. En dan het leven te vieren.
We are the lucky ones. Ook ik. Deze voorstelling is nog te zien t/m eind april. Kijk op: https://www.jensvandaele.com/agenda/